De komende verkiezingen zullen ongetwijfeld vorm geven aan de geschiedenis die eraan voorafgaat en de geschiedenis die volgt. De Amerikaanse president Joe Biden, die door zijn ervaring en scherpzinnigheid het respect voor professionele politici heeft hersteld, zal tot halverwege de jaren tachtig een mandaat zoeken om te regeren. Sommigen, zelfs leden van zijn eigen generatie, vragen zich af of dit verstandig is.
Ondertussen is de waarschijnlijke tegenstander van Biden, voormalig president Donald Trump, slechts drie jaar jonger. Ondanks zijn leeftijd, talloze strafrechtelijke aanklachten en de weigering om de gecertificeerde uitslag van de verkiezingen van 2020 te accepteren, heeft Trumps greep op de basis van de Republikeinse Partij hem in staat gesteld diskwalificatie te ontlopen.
Geen enkele Amerikaanse presidentsverkiezing sinds mensenheugenis heeft zo’n grote impact gehad – en geen enkele heeft zulke weinig inspirerende keuzes aangeboden. In de aanloop naar de verkiezingen zullen politici, experts en bedrijfsleiders hun weddenschappen moeten afdekken, omdat de onzekerheid verder reikt dan de uitslag en ook de vraag of de verliezer de nederlaag zal accepteren. Een constitutionele crisis is een reële mogelijkheid.
Het lot van leiders over de hele wereld staat ook op het spel. De Oekraïense president Volodymyr Zelenski, die na bijna twee jaar bloedige oorlog moeite heeft om zijn land te leiden, zal bidden voor de overwinning van Biden, terwijl de Russische president Vladimir Poetin net zo vurig op Trump zal hopen. Opmerkelijk genoeg zou Poetins beste hoop op een overwinning in zijn oorlog tegen Oekraïne de verkiezing van een Republikeinse Amerikaanse president kunnen zijn. Niettemin zal degene die in 2024 wint, de rentmeester worden van een wereld in vlammen, van Gaza tot de Krim.
De mondiale betekenis van deze Amerikaanse verkiezingen suggereert dat voorspellingen over de neergang van de Verenigde Staten mogelijk voorbarig waren. Het is nog steeds een kolos die het wereldtoneel domineert, de rivalen op defensiegebied overtreft en een enorm systeem van allianties leidt.
Als thuisbasis van de meest geavanceerde universiteiten en onderzoekscentra ter wereld hebben de VS een effectief monopolie op veel geavanceerde technologieën, vooral kunstmatige intelligentie. De nieuwe industriële strategie, die de mercantilistische economie aanpast aan de 21e eeuw, laat zien hoe ver het zal gaan om zijn concurrentievoordeel te behouden. Geconfronteerd met de uitdaging van een opkomend China heeft Amerika laten zien dat het allianties kan aangaan tussen voormalige rivalen als Japan en Zuid-Korea en een ‘klein terrein, hoog hek’-beleid kan implementeren om te voorkomen dat China belangrijke technologieën en hoogwaardige kennis steelt.
Laffe Americana
Ondanks dit alles hebben de Amerikaanse bondgenoten goede redenen om te twijfelen aan de stabiliteit en uithoudingsvermogen van Amerika. Als hegemon heeft het de neiging te wankelen: de voormalige president Barack Obama slaagde er niet in het Syrische regime ervan te weerhouden zijn eigen volk te vergassen, en Biden liet de Afghanen al vroeg in zijn ambtstermijn abrupt over aan de Taliban. Zelfs in regio's waar de VS betrokken blijven, zoals het Midden-Oosten, stuiten de grootse plannen van Amerika op frustratie. Onlangs hebben Hamas, Hezbollah en Iran hun ontwrichtende capaciteiten gedemonstreerd door het succes van de Amerikaanse poging om een historische toenadering tussen Israël en Saoedi-Arabië veilig te stellen, te saboteren of op zijn minst uit te stellen.
De Amerikaanse binnenlandse politiek heeft zijn bondgenoten lange tijd in verwarring gebracht, maar het gepolariseerde disfunctioneren ervan kan niet langer lichtvaardig worden opgevat, nu partijdige ruzies de Amerikaanse macht in het buitenland belemmeren. De pathologieën van het Amerikaanse politieke systeem, bevroren in de tijd door een feitelijk onveranderlijke grondwet en verscheurd door regionale, klassen- en raciale verdeeldheid, maken het voor Amerikaanse bondgenoten onmogelijk om te voorspellen hoe deze binnenlandse politieke conflicten het Amerikaanse buitenlandse beleid zullen beïnvloeden. Deze interne verdeeldheid zou de VS zelfs net zo dodelijk kunnen afleiden als Israël vóór de Hamas-aanval van 7 oktober.
Wanneer een handvol Republikeinse hardliners in het Huis van Afgevaardigden essentiële militaire financiering voor Oekraïne in gevaar kan brengen, kan geen enkele bondgenoot zeker zijn van Amerika's langetermijnbetrokkenheid bij de oorlog met Rusland. Zoals Stephen Kotkin, historicus van Stanford University, heeft gewaarschuwd, hoeft Rusland alleen maar een verrassingsaanval te lanceren om de Amerikaanse verkiezingen van 2024 op zijn kop te zetten, zoals de Noord-Vietnamezen deden met het Tet-offensief van 1968.
Te midden van de chaos van een verkiezingsjaar zou de steun van het Congres aan Oekraïne kunnen toenemen, maar aan de andere kant zou deze kunnen afbrokkelen, net zoals de Amerikaanse vastberadenheid in Vietnam in 1968 deed. Dit zou de ruim 1 miljard dollar per maand aan financiële en militaire hulp die Oekraïne heeft gekregen in gevaar brengen. moet zijn huidige positie op het slagveld behouden. Als het Congres het begeeft, de Amerikaanse steun opdroogt en Oekraïne gedwongen wordt vrede te zoeken, zal de volgende Amerikaanse president te maken krijgen met een Chinees-Russische alliantie die erin is geslaagd de Europese landgrenzen met geweld te hertekenen.
De Europeanen kunnen op eigen kracht niet in de bres springen als de VS hen in de steek laat. Ze zijn nog lang niet in de buurt van het bereiken van de ‘strategische autonomie’ die volgens de Franse president Emmanuel Macron Europa nodig heeft om zichzelf te verdedigen. Mocht de Amerikaanse steun voor Oekraïne wankelen, hetzij omdat Biden er niet in slaagt hulp via het Congres veilig te stellen, of omdat een herkozen Trump Oekraïne en zijn strijdkrachten in de steek laat? Als Zelensky de nederlaag accepteert, kan het voortbestaan van de NAVO in twijfel worden getrokken.
Een Carthaagse vrede die Oekraïne in een achterdeelstaat verandert en het land overlaat aan de eeuwige genade van hernieuwde Russische agressie zou meer betekenen dan alleen een nederlaag voor Oekraïne, Amerika en de NAVO. Het zou een grimmige toekomst inluiden voor het hele Europese continent, dat voor het eerst ondergeschikt zou kunnen worden aan een triomfantelijke Russisch-Chinese invloedssfeer in Eurazië.
Dit zou de slechtst mogelijke uitkomst van de verkiezingen van 2024 zijn. Maar het is een scenario dat nog steeds kan worden afgewend als Amerikanen aan beide kanten van de politieke kloof bedenken waarom de Europese veiligheid een essentieel nationaal belang blijft. Tegelijkertijd moeten de Europeanen stoppen met meeliften op Amerikaanse veiligheidsgaranties en investeren in het opbouwen van hun eigen militaire vermogens. Het feit dat het lot van Oekraïne de toekomst van Europa als geheel zou kunnen bepalen, zou de bondgenoten aan beide zijden van de Atlantische Oceaan gefocust en verenigd moeten houden.
Maar zelfs als Oekraïne overleeft en de overhand krijgt, zal de volgende Amerikaanse president een internationale orde erven die in puin ligt. Hoewel het Westen Rusland als een schurkenstaat beschouwt, wijst het feit dat 35 landen zich van stemming onthielden en vijf tegen de resolutie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van oktober 2022, waarin de invasie van Oekraïne werd veroordeeld, erop dat een hoeksteen van de internationale orde – het verbod in het VN-Handvest op het gebruik van geweld om grenzen veranderen – maakt plaats.
Historisch gezien zijn nieuwe onafhankelijke landen fervente voorvechters van de nationale soevereiniteit geweest. Maar nu hebben opkomende machten als Brazilië, Zuid-Afrika en India een uit eigenbelang bestaande en cynische neutraliteit behouden terwijl Rusland, het laatste imperium van Europa, probeert een soevereine staat te vernietigen.
Deze verschuiving vertegenwoordigt iets minder hoopvols dan louter de rijping van het zogenaamde Mondiale Zuiden en zijn verlangen om zich los te maken van de Amerikaanse hegemonische controle. We maken de ontrafeling door van het internationale systeem dat in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog is ontstaan. In deze opkomende wereld, merkt Anne Applebaum op: “Er zijn geen regels.”
De pijlers van het internationale systeem na de Tweede Wereldoorlog – het VN-Handvest, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de Conventies van Genève – zijn de afgelopen decennia meer genegeerd dan in stand gehouden. Niettemin stelden zij normen vast die een rem vormden op het gedrag van staten en creëerden zij normen die de meeste landen aanmoedigden hun morele status te waarderen, aangezien een fatsoenlijke reputatie werd gezien als een cruciale hefboom voor zachte macht.
De angstaanjagende aanblik van de lichamen van dode burgers die na de terugtrekking van Rusland in de straten van Bucha zijn achtergelaten, heeft de moedwillige wreedheid onderstreept van een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad, dat zich niet langer bekommert om wat de wereld denkt. Op dezelfde manier hebben de schrijnende beelden van Israëli’s die zijn afgeslacht in kibboetsen en op een muziekfestival nabij de grens met Gaza ons een glimp gegeven van een wereld waar geen regels strijders aan banden leggen, waar staatsafschrikking faalt, waar wanhoop de terreur voedt, en waar landen als Iran en Qatar hebben niet het vermogen of de wil om hun volmachten in bedwang te houden.
De fundamenten van de internationale orde kunnen niet in een jaar of zelfs maar in een decennium worden herbouwd. De landen van de wereld zullen wellicht een periode van anarchie moeten doormaken om de deugden te herontdekken van de orde die zij hebben verlaten. Positieve verandering hangt af van het besef dat de grootmachten beseffen dat hun belangen liggen in het handhaven van de stabiliteit in plaats van het ondermijnen van hun tegenstanders. Een uiteengevallen mondiaal systeem beloont slecht gedrag. Zonder noemenswaardige prikkels om samen te werken of hun slechtste instincten te beteugelen, strijden zowel grote als kleine landen om macht en invloed.
De verkiezingen van 2024 zullen een strijd worden tussen een man die de waarde begrijpt van de internationale orde die in 1945 werd opgericht en die ernaar streeft deze weer op te bouwen, en iemand die het niet kan schelen of deze tot de grond toe afbrandt. Terwijl de VS lange tijd heen en weer geslingerd zijn tussen internationalisme en non-inmenging, heeft het Amerikaanse isolationisme nog nooit zo’n baldadige of gevaarlijke tribune gehad als Trump. Dit alleen al onderstreept het existentiële belang van de verkiezingen voor de rest van de wereld.
Het zullen waarschijnlijk ook de laatste Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn met twee kandidaten die volwassen zijn geworden in het naoorlogse Amerika, een generatie die bloeide tijdens de Koude Oorlog en genoot van de euforie van na 1989, om vervolgens geschokt te worden door de aanslagen van 11 september. en de twintig jaar oorlog, economische ontwrichting en toenemende ongelijkheid die daarop volgden. Naast de ineenstorting van de internationale orde laten ze de volgende generatie achter met een berg onopgeloste problemen, zoals klimaatverandering, ongecontroleerde AI, mondiale pandemieën en diepe democratische disfunctie. De geriatrische opties die in november ter stemming zijn gebracht, zijn een verpletterende aanklacht tegen een generatie die te lang aan de macht is gebleven en niet is geslaagd voor de cruciale leiderschapstest van de voorbereiding op haar opvolgers.
Ieder nadenkend mens zal zich ongetwijfeld zorgen maken. Maar zorgen hoeven niet tot wanhoop te leiden. Hoop hangt, zoals altijd, af van menselijke deugden als wijsheid, zelfbeheersing, nederigheid en geduld. Om het optimisme het komende jaar te herstellen moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan: de VS moeten op koers blijven in Oekraïne, dat de Russische indringers moet afweren; Israël moet Hamas verpletteren zonder in de val te lopen Gaza opnieuw te bezetten; Europa moet zich inzetten voor zelfverdediging; China moet afstand nemen van zijn wankelende Russische cliëntstaat; en opkomende machten als India, Brazilië en Zuid-Afrika moeten morele dubbelzinnigheid opgeven.
De rest van ons, oplettende en betrokken burgers, moet ons geloof in menselijke keuzevrijheid herbevestigen. Individuen doen ertoe. Wij zijn geen pionnen in een groot historisch schaakspel. De leiderschapskeuzes die we maken kunnen de levens van miljoenen mensen ten goede of ten kwade beïnvloeden. Als Amerikaanse burgers volgend jaar november naar de stembus gaan, kunnen hun stemmen de loop van de geschiedenis veranderen. We kunnen alleen maar hopen dat ze verstandig kiezen.
Michael Ignatieff is hoogleraar geschiedenis en emeritus rector van de Centraal-Europese Universiteit in Wenen en voormalig Canadees politicus.
©2023/PROJECTSYNDICAAT
www.project-syndicaat.org